Welke motor is er beter geschikt voor een endoscopisch kijkje in zijn interne verbrandingswereld dan een 1974 BMW R90S met 72.000 km op de teller? De speciale camera die langs het bougiegat schuift, toont bruine en door roetafzetting geplaagde kleppen, klepdichtingen, olieschraapveren en zuigers. Logisch, gezien de leeftijd van deze motor. En ook ideaal om een gamma reinigingsproducten eens ten gronde te testen.

Een bedrijf als het Nederlandse Forté mag dan wel al meer dan 30 jaar reinigingsproducten voor zowel motorblok als benzinetoevoer (injectie en carburatoren) ontwikkelen, sceptisch als we zijn willen we een test als deze wel uitgebreid staven op de testbank. Meten is weten. En dus regelen we een testbank waarop onze ‘onbehandelde’ BMW R90S een eerste run maakt, laten we de producten van Forté vervolgens hun werk doen en zetten we de R90S nadien opnieuw op de bank voor een finale run. Wordt ook telkens voor en na gemeten: compressie en HC (koolwaterstof) waarde. Daar hoort meer dan één woordje uitleg bij, dus ga er rustig voor zitten.

Compressiemeting

“De compressie van een cilinder is afhankelijk van de afdichting van de in- en uitlaatkleppen op de zitting in de cilinderkop en de afdichting van de zuigerveren op de cilinderwand”, verduidelijkt Peter de Leeuw, technisch manager van Forté. “De compressie wordt gemeten tijdens de opwaartse beweging van de zuiger. De cilindervulling – de hoeveelheid lucht die per cilinder aangezogen wordt – is echter ook afhankelijk van de afdichting van de zuigerveren en kleppen, maar dan tijdens de neerwaartse beweging van de zuiger. De onderdruk die gecreëerd wordt als de zuiger naar beneden beweegt, zal dus groter zijn als de afdichting goed is en afnemen als de compressie minder wordt. De cilindervulling is dus bijna evenredig met de compressie.”

“Bij carburatiemotoren is de hoeveelheid mengsel die in de venturi van de carburateurs aangezogen wordt afhankelijk van de hoeveelheid lucht die aangezogen wordt. Hoe meer lucht, hoe meer mengsel er aangezogen wordt.” Het is dus niet meer dan logisch dat er bij een verminderde compressie minder mengsel aangezogen zal worden, en dat gaat ten koste van het vermogen. Peter gaat verder: “Is er 2 bar of meer compressieverschil tussen de cilinders onderling, dan zal een motorfiets met carburateurs onregelmatiger gaan draaien omdat de beste cilinders ‘goed’ meedoen, en de cilinders met de minste compressie ‘slecht’. De compressiemeting van de R90S valt echt tegen: amper 4 bar terwijl het minstens 10 zou moeten zijn!”

Zieltogen

De moed zakt me in de schoenen en ik overweeg om alvast de koffietafel voor de BMW te regelen. Het zieltogende blok krijgt een flesje Forté Motor Flush toegediend, terwijl in de tank de inhoud van een flesje magische Moto Power wordt gegoten – waarover later meer. Ik stap op de motor en maak een ritje van twee uur, waarbij ik kleine boerenweggetjes afwissel met grotere hoofdwegen om ervoor te zorgen dat de motor op verschillende manieren belast wordt. En wat er dan precies gebeurd is?

“Voordat we de olie van de BMW verversen, hebben we eerst het blok gereinigd door Motor Flush aan de oude olie toe te voegen. Dat reinigt de motor inwendig en verwijdert lakafzettingen en verbrandingsresten. Zuigerveren en zuigerveergroeven worden schoongemaakt, waardoor de segmenten weer los in de groeven komen te zitten en de voorspanning weer voor een goede afdichting op de cilinderwand zal zorgen.” Wanneer we de oude olie aflaten, is die diepzwart. De BMW krijgt een welverdiende oliewissel en wat blijkt? De compressie bedraagt nu maar liefst 9 bar!

Verwenkuur

“Het was wel duidelijk dat de R90S een flinke verwenkuur nodig had. De compressie – en dus de afdichting van de zuigerveren – is spectaculair verbeterd na de inwendige reiniging en de oliewissel. Beide carburateurs zuigen nu meer mengsel aan, waardoor er meer vermogen geleverd zal worden”, verklaart Peter. Maar er is meer: “Doordat de zuigerveren weer beter afdichten, zal ook het olieverbruik afnemen en de motoroliekwaliteit langer goed blijven omdat er minder blow-by is; dat zijn verbrandingsresten die tussen de zuiger en de cilinderwand naar het carter en de motorolie worden gebracht.”

Fijn, de interne motor is gespoeld en weer proper, nu is het tijd om de weg ernaartoe te analyseren; van tank tot sproeier. Oftewel: een uitlaatgasanalyse. “Ja, dat is altijd lastig bij motorfietsen omdat de uitlaten kort zijn”, legt Peter uit. “Zeker bij stationair draaien en als er een relatief grote cilinderinhoud is, zal de uitgaande puls die de uitlaatgassen uitwerpt groot zijn. Net als de ingaande puls, waardoor er relatief veel lucht opnieuw de uitlaat in wordt gezogen. Die lucht mengt zich weer met de uitlaatgassen, zodat de waarden een vertroebeld beeld opleveren. Op toeren speelt dat effect minder en kloppen de emissiewaarden beter met de werkelijkheid. Zijn de HC’s zowel stationair als op toeren flink gezakt, dan wil dat zeggen dat de verbranding verbeterd is.”

Brandstofsysteem reinigen

“Vaak zie je dat er wel een verbranding heeft plaatsgevonden, maar dat de brandstof- en zuurstofdeeltjes niet goed gemengd worden of dat de brandstofdeeltjes niet fijn genoeg verneveld worden, bijvoorbeeld door vervuilde sproeiers van carburateurs, slecht afgestelde carburateurs of vervuilde injectoren”, gaat Peter verder. “Een reinigingsbehandeling met Forté Moto Power I via de tank zal het hele brandstofsysteem schoonmaken: benzinekraan, carburateurs, maar ook sproeiers en gasnaalden zodat de juiste doorstroming weer verkregen wordt.”

“Bij een injectiemotor zullen dan weer de injectoren gereinigd worden, zodat de benzinedeeltjes weer zo fijn mogelijk ingespoten worden en de verbranding weer zo volledig mogelijk gebeurt.” Stal je je motor voor de winter, dan kun je nog iets extra’s doen: met een flacon Forté Moto Power II ga je veroudering van de benzine tegen zodat je motor na de winter makkelijker start en de benzinekwaliteit tijdens de stalling beter behouden zou blijven.

Vermogens- en koppelmeting

Dat de Forté-kuur mijn arme BMW meer dan deugd heeft gedaan, blijkt uit de volgende testbankrun. De koppel- en vermogensmeting tonen een mooie verbetering over bijna het hele toerengebied. Peter licht toe: “Door de verbeterde cilindervulling en de fijnere verneveling van de brandstofdeeltjes is de verdeling daarvan in de cilinders geoptimaliseerd en vindt de verbranding vollediger plaats. Daardoor is een gedeelte van het vermogensverlies weer tenietgedaan, terwijl het koppel en het vermogen verbeterd zijn door de reinigingsbehandeling.” De verbetering is ook echt voelbaar in het bruikbare toerengebied: de BMW pakt mooier op en hangt beter aan het gas.

“De R90S had duidelijk te maken met een compressieprobleem dat veroorzaakt werd door slecht afdichtende zuigerveren op de cilinderwanden”, bevestigt Peter. “Na de reinigingsbehandeling draait de motor mooier rond en trekt vloeiender en sneller op; zeker vanuit de lagere toerentallen. Nu is het een kwestie van de carburateurs opnieuw af te stellen. De compressie en dus de cilindervulling zijn nu immers zoveel verbeterd, dat de carburateurs opnieuw afgesteld moeten worden omdat de onderdruk en daarmee de zuigende werking per cilinder flink verbeterd is. Na die afstelling zullen zowel koppel- als vermogenscurve nog verder verbeteren. Overigens kan er pas daarna een betrouwbare nieuwe uitlaatgasanalyse uitgevoerd worden.”

Zo gezegd, zo gedaan en ik stuur de R90S richting BMW-dealer Peter D’haese. Mecanicien Filip stelt de carbu’s af, geeft de kleppen de nodige speling en vervangt de vuile luchtfilter door een exemplaar dat weer kan ademen. De compressie wordt opnieuw gemeten en geeft nu 11 en 10,5 bar, dat is nog beter dan bij de vorige meting. Mijn oude Duitser is helemaal klaar voor de finale testbankrun.

Conclusie

Hoe Forté dan eigenlijk werkt? Tja, net zoals het recept van Coca-Cola, is ook de inhoud van een flaconnetje Forté strikt geheim. Het product moet als het ware de roetdeeltjes proberen te breken tot de grootte van een benzinedruppel; maar dat mag ook niet te agressief gebeuren omdat grotere brokken roet de draaiende onderdelen kunnen beschadigen. Daarnaast moet het product ook een smerende eigenschap hebben. Het breekt dus zachtjes de roetmoleculen af, waardoor de onderdelen beter op temperatuur kunnen komen. De hogere temperatuur zorgt er dan weer voor dat het roet verder wordt weggebrand. In elk geval start mijn ouwe getrouwe BMW nu duizend keer beter. Ik durf zelfs te zeggen: bijna zoals een moderne motor. En dat komt ook mijn batterij ten goede, want die moet nu minder moeite doen om die oude knollen in de stal wakker te knallen.

Eerste testrun (blauw): 32,6 pk @ 7.394 tpm en 39,5 Nm @ 3.129 tpm
Testrun na Forté-behandeling (rood): 39,4 pk @ 5.829 tpm en 54,5 Nm @ 4.136 tpm
Finale testrun na groot onderhoud (groen): 52,3 pk @ 7.009 tpm en 61,0 Nm @ 5.248 tpm

Mijn R90S had origineel een opgegeven vermogen van 67 krukas-pk’s. Na een groot onderhoud en enkele flaconnetjes Forté op de juiste plekken, zet Christophe van Moto’s Hautekiet mijn BMW op de testbank voor een finale run. Het resultaat is indrukwekkend: de boxer zet 52,3 pk op het achterwiel, terwijl de koppelcurve 61 Nm aangeeft. Daarmee komt mijn oude knar bijna weer op zijn origineel opgegeven vermogen. Waar ik na de eerste run vreesde dat ik voor mijn BMW zo stilaan aan palliatieve zorgen mocht beginnen denken, heb ik nu terug de sportmotor die hij ooit geweest is. Verbluffend.

Met dank aan Forté Benelux en Moto’s Hautekiet Ruddervoorde